Khác với các nước Phương Tây, hạt gạo luôn là thành phần không thể thiếu trong bữa cơm của người Việt. Gạo rất giàu chất dinh dưỡng không những giúp người nội trợ yên tâm hơn trong việc cung cấp năng lượng cho cả gia đình mà còn cho phép chúng ta thử sức với những cách kết hợp món ăn mới lạ. Trong bài viết này, chúng ta hãy cùng tìm hiểu về thành phần có trong hạt gạo - điều khiến gạo được ví như hạt ngọc Trời.
Tinh bột
Trong gạo tinh bột tồn tại dưới dạng carbohydrate (carb) và trong con người dưới dạng glucogen. Tinh bột cung cấp phần lớn năng lượng cho con người trong đó gạo trắng chứa carb rất cao, độ 82 gram trong mỗi 100 gram. Do đó, 90% năng lượng gạo cung cấp do carb. Trong tinh bột có hai thành phần - amylose và amylopectin. Hai loại tinh bột này ảnh hưởng rất nhiều đến hạt cơm sau khi nấu, nhưng không ảnh hưởng đến giá trị dinh dưỡng.
Hạt gạo có nhiều chất amylose sẽ làm cho hạt cơm cứng và hạt chứa ít amylose, nghĩa là nhiều amylopectin cho cơm dẻo hơn. Với các loại gạo thông thường của dân Đông Nam Á có khoảng 21-25% amylose. Đây chính là thước đo để bạn có thể lựa chọn gạo giàu dinh dưỡng.
Protein
Gạo là loại thức ăn dễ tiêu hóa và cung cấp loại protein tốt cho con người. Chất protein cung cấp các phân tử amino acid để thành lập mô bì, tạo ra enzym, kích thích tố và chất kháng sinh. Chỉ số giá trị sử dụng protein thật sự của gạo là 63, so sánh với 49 cho lúa mì và 36 cho bắp (căn cứ trên protein của trứng là 100).
Vitamin
Khi nhắc đến gạo giàu dinh dưỡng thì không thể thiếu vitamin. Cũng giống như các loại ngũ cốc khác, lúa gạo không chứa các loại vitamin A, C hay D, nhưng có vitamin B-1, vitamin B-2, niacin, vitamin E, ít chất sắt và kẽm và nhiều chất khoáng Mg, P, K, Ca, đây là nguồn vitamin dồi dào cung cấp cho cơ thể.
Thiamin là vitamin B1
Giúp tiêu hóa chất đường glucose để cho năng lượng, vì thế hỗ trợ cho các tế bào thần kinh, hoạt động của tim và khẩu vị. Vitamin B1 không thể dự trữ trong cơ thể nên phải cung cấp hàng ngày. Gạo trắng cung cấp 0,07 mg B1/100 gram.
Riboflavin
Gạo chứa ít chất riboflavin hay vitamin B2, rất cần thiết cho sản xuất năng lượng và nuôi dưỡng bì mô của mắt và da. Gạo trắng chứa 0,02 mg B2/100 gram.
Niacin
Đây là yếu tố cần thiết để phân tách chất glucose cho năng lượng và cho da và hoạt động bình thường của hệ thần kinh. Gạo trắng chứa 1,8 mg Niacin/100 gram.
Vitamin E
Là một loại sinh tố tan trong mỡ, giúp cho vitamin A và các chất béo chống oxyd hóa trong tế bào và bảo vệ hủy hoại của bì mô của cơ thể.
Khoáng chất
Gạo cung cấp những chất khoáng cần thiết cho cơ thể với ít chất sắt (thành phần của hồng huyết cầu và enzym) và kẽm (giúp chống oxyd hóa trong máu, thành phần của enzym trong tăng trưởng, phân chia tế bào), nhưng nhiều chất P (giúp xương, răng, biến hóa trong cơ thể), K (cho tổng hợp protein, hoạt động enzym), Ca (giúp xương, răng và điều hòa cơ thể), muối (giữ cân bằng chất lõng trong cơ thể, hoạt động bình thường của hệ thần kinh và bắp thịt)...
Không chỉ có vậy, gần đây các nhà khoa học Việt còn tìm ra chất ức chế tiểu đường từ gạo và hợp chất đắt hơn vàng 30 ngàn lần được tìm thấy từ cây lúa. Khi xem những tin này thì chắc bạn cũng như tôi sẽ cảm thấy vô cùng phấn khích, khi từ gạo trắng họ đã tìm thấy được hai hợp chất rất quý là momilactone A và B với hàm lượng khá cao.
Trong đó, hợp chất momilactone A đã được rao bán trên trang điện tử Carbosynth.com, một công ty chuyên về các sản phẩm hóa sinh nổi tiếng của Anh với giá 125 USD cho 0,1 mg. Hai hợp chất này hứa hẹn có những ứng dụng khoa học tuyệt vời cho việc chữa bệnh.
Allelopathy
Allelopathy hay cảm nhiễm qua lại là một hiện tượng sinh học trong đó một sinh vật sản xuất một hoặc nhiều chất sinh hóa có ảnh hưởng đến sự nảy mầm, phát triển, tồn tại và sinh sản của các sinh vật khác.
Những hợp chất sinh hóa này được gọi là allelochemicals và có thể có tác dụng có lợi (positive allelopathy) hoặc bất lợi (negative allelopathy) trên các sinh vật mục tiêu và quần xã. Allelochemicals là một tập hợp con của các chất chuyển hóa thứ cấp hay chất trao đổi bậc 2, không cần thiết cho quá trình chuyển hóa (tức là tăng trưởng, phát triển và sinh sản) của sinh vật. Allelochemicals với tác động tiêu cực là một phần quan trọng của việc bảo vệ thực vật chống lại động vật ăn cỏ.
Phytoalexin
Phytoalexin là chất chống vi trùng và thường là chất chống oxy hóa được tổng hợp de novo bởi thực vật tích lũy nhanh chóng tại các khu vực bị nhiễm mầm bệnh. Chúng là các chất ức chế phổ rộng và đa dạng về mặt hóa học với các loại khác nhau đặc trưng của các loài thực vật cụ thể.
Tham khảo một số sản phẩm gạo hữu cơ:
